Leestijd 3 - 4 min
Studenten leren speciaal onderwijs pas echt kennen via praktijkverhalen
Leerkracht Fenne Smits on tour langs pabo’s

Fenne Smits werkt in het voortgezet speciaal onderwijs bij De Korenaer Helmond en houdt van zijn vak. Hij gaat daarom graag naar pabo’s in de regio om studenten te vertellen over zijn passie voor het speciaal onderwijs. “Ik wil dat juist leerlingen in het speciaal onderwijs die het zo hard nodig hebben ook in de toekomst goede, enthousiaste leraren houden.”

Voor Fenne Smits onlangs een lezing ging geven aan pabo-studenten van Fontys Eindhoven en de Hogeschool Arnhem Nijmegen (HAN) vroeg hij zijn leerlingen wat een leerkracht in het speciaal onderwijs nu moet kunnen, kennen en ‘zijn’. Daar kwamen mooie antwoorden op. “Eén leerling zei: hier moet je een lang lontje hebben. Mooi gezegd toch? Het klopt helemaal.”

Op zoek naar verhalen van leerlingen

Fenne vertelde de aankomende leerkrachten dat het inderdáád zo is dat je in het speciaal onderwijs flexibel moet zijn en geduld moet hebben, want je komt elke dag allerlei uitdagende situaties tegen. “Toch zegt het gedrag waarmee leerlingen zich uitdrukken niet perse iets over wie zij zijn. Dat gedrag vertelt mij vooral hoe deze kinderen en jongeren zijn ingedrukt.”

Waarmee Fenne in zijn lezing meteen maar aanhaakte bij de positieve, ecologische onderwijsvisie van waaruit ook hij werkt en waarin pedagogische tact een belangrijke rol speelt. De leerling begrijpen in zijn gehele context van thuis, school, omgeving, achtergrond: dat is de uitdaging waarvoor je staat in het speciaal onderwijs. De juiste dingen doen, ook in de ogen van de leerling, daar draait het elk uur om.

“En dat is zó geweldig! In het speciaal onderwijs is elke dag anders maar stelt de leerling jou als leerkracht eigenlijk steeds dezelfde vraag: wie ben jij? Wie ben jij als ik iets goed doe? Wie ben jij als ik iets doe wat ik niet mag, als ik verdriet heb of boos ben? Pas als die leerling weet wie jij bent, kan hij zich tot jou gaan verhouden en kun je samen een relatie opbouwen. Voorspelbaar zijn is daarvoor cruciaal: leerlingen willen weten wat ze aan je hebben. Ze willen en moeten weten: kan ik op je rekenen?

Omgekeerd is míjn vraag: wie zit er achter dat gedrag van die leerling? Daar moet je moeite voor willen doen. Eén van mijn oud-leerlingen zat bijvoorbeeld op dertien verschillende scholen waar het niet lukte, voor hij bij ons kwam. Dat zijn een heleboel negatieve ervaringen … Het was aan mij om ervoor te zorgen dat hij toch weer vertrouwen kreeg in mij als leerkracht en in de school.”

Bijdragen aan het imago van het vak

Fenne maakte indruk met zijn verhaal: studenten werden erdoor gegrepen. Hij merkt dat er steeds meer belangstelling is van hbo-opleidingen én van verschillende sportclubs. “Ik vind het belangrijk om naast mijn werk in de klas ook bij te dragen aan het imago van het vak. Ik merk dat veel studenten weinig ervaring hebben in het speciaal onderwijs of er nog onbekend mee zijn. Terwijl je juist hier kunt werken met leerlingen die je het hardste nodig hebben. Naar die zingeving zijn veel studenten wel op zoek, dus ik nodig ze graag uit om te kijken in het speciaal onderwijs bij Aloysius.

Iedereen laten meedoen

Fenne heeft een diepere drijfveer, binnen en buiten de klas. “Niemand wil buitengesloten worden. In het speciaal onderwijs werken wij aan verbinding, zodat ook onze leerlingen later kunnen meedoen in onze samenleving. Tegen pabo-studenten zeg ik: ‘jij kunt diegene zijn die oog heeft voor die ene leerling waarmee het niet vanzelf lijkt te gaan. Die ene leerling zegt later misschien tegen jou: jij gaf niet op en stak energie in mij’. In het speciaal onderwijs kun jij écht het verschil maken voor jonge mensen.”

auteur Anne-Marie Veldkamp
relevante categorieën kernwaarden, netwerkpartners, sector Zuid